Sürdürülebilir Tarım İlkeleri ve İyi Uygulamalar Rehberi, kurumlar, şirketler ve çiftçiler için
- Sürdürülebilir tarım nedir, ilkeleri nelerdir, uygulamaları nasıl yapılır?
- Sürdürülebilir tarım iyi uygulama örnekleri nelerdir? gibi sorulara yanıt verebilecek bir rehber döküman olarak tasarlandı.
Çalışmanın arkaplanı
Sürdürülebilir Tarım ve İyi Uygulamalar Rehberi’ni SKD Türkiye’de görev yaptığım sırada geniş katılımlı bir ekiple hazırladık. Proje sorumlusu ve rehberi yayına hazırlayan olarak uzun mesai harcadığım bu süreçte, başta SKD Türkiye ekibi ve çalışmanın oluşması için mali destek sağlayan SUNAR, SÜTAŞ, Unilever Türkiye ve İGSAŞ’a teşekkür etmek gerek. Diğer bir teşekkür ise çalışmanın hazırlanması ve lansmanı süreçlerinde partnerlik yaptığımız TÜSİAD ve UN Global Compact Türkiye’ye. Son olarak yayının kurgusundan, editöryal çalışmasına, tasarımına ve baskısına kadar tüm süreçte yanımızda olan EKOIQ ekibine ve Barış Doğru’ya özellikle iyi ki varsınız demek istiyorum.
SKD Türkiye’nin 5 odak alanından biri olan sürdürülebilir tarım ve gıdaya erişim odak alanında yaptığımız bu çalışmayı pandemi ile birlikte tekrar gündeme gelen sağlıklı gıdaya erişim ve tarım-gıda sistemindeki sürdürülebilirlik / sürdürülemezlik perspektifindeki tartışmalara altlık olabilmesi adına özetlemeyi faydalı gördüm.
Sürdürülebilir Tarım Nedir?
Sürdürülebilir tarım özetle, tarım ve gıda üretimi faaliyetlerini ekonomik perspektifin yanında çevresel kalite artışı ve pozitif sosyal etki bağlamlarında ele alan bir yaklaşımdır.
Önsöz’den
Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) 2017 yılında yayımladığı rapora göre, dünya nüfusu 2050 yılında 9,8 milyar insanı aşacak.2 Öte yandan, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) tahminlerine göre Türkiye’nin nüfusu 2050 yılında 105 milyon seviyelerine gelecek.3 2050 yılındaki en muhtemel senaryo tahminine göre bu rakamlar, küresel gıda talebinin, günümüzdeki ortalama talebe göre %70 artması anlamına geliyor.
Sürdürülebilir Tarım İlkeleri
Sürdürülebilir tarım ilkeleri, tarımsal faaliyetlerin Çevresel, Sosyal ve Ekonomik perspektiflerden beslenerek gelişmesini amaçlayan bir ilkeler seti. Yayının amacı büyük şirketlerden bireysel çiftçilere, tarım-gıda faaliyetlerinin tüm aktörlerine, adım adım ilerleyebilecekleri bir rehber döküman hazırlamaktı.
Yayın,
- Tarım ve Çevresel Sürdürülebilirlik
- Tarım ve Sosyal Sürdürülebilirlik
- Tarım ve Ekonomik Sürdürülebilirlik
Başlıkları altında, toplamda 12 alt başlıkta 115 sürdürülebilir tarım ilkesinden oluşuyor.
Her başlıkla ilkeler belirlenirken, bu konuda uzun zamandır çalışma yapan şirketlerin de, konuya henüz girmeyi düşünen şirketlerin de, sürdürülebilir tarım ile ilgili bilgi sahibi olmayan ancak bu tarımsal faaliyetlerini sürdürülebilir ilkeler ışığında geliştirmek isteyen bireysel çiftçilerin de faydalanabileceği geniş ve kapsayıcı bir bakış açısını temel karar olarak ortaya koyduk.
Sürdürülebilir Tarım ve İyi Uygulamar Rehberi’ni buraya tıklayarak indirebilirsiniz.
Tarım ve Çevresel Sürdürülebilirlik
- Toprak ve su yönetimi, 19 ilke
- Biyolojik çeşitlilik, doğal yaşam ve ekosistem, 7 ilke
- Enerji, 5 ilke
- Atık yönetimi, 11 ilke
- Tarımsal girdiler, 10 ilke
- İklim değişikliği, 4 ilke
Tarım ve Sosyal Sürdürülebilirlik
- Çalışan hakları ve çalışma ortamı, 27 ilke
- Eğitim, 4 ilke
- Yerel toplum ile ilişkiler, 3 ilke
Tarım ve Ekonomik Sürdürülebilirlik
- Yönetim sistemi, kayıtlar düzeni ve şeffaflık, 5 ilke
- Finansal istikrar, 11 ilke
- Ürün seçimi ve verimliliği, 9 ilke
Sürdürülebilir Tarım ile ilgili iyi uygulamalar
Rehberin bu çok önemsediğim kısmında SKD Türkiye, TÜSİAD ve UN Global Compact üyelerinin bu alanda yaptığı iyi uygulamaları derledik.
Bu iyi uygulamalar seçilirken ilgili kurumların üyelerine ilettiğimiz talepte 3 temel kriter yer alıyordu. Bu temel seçim kriterleri, projelerin
- Belirli bir hedefle başlamış,
- Tamamlanmış,
- Ölçülebilir sonuçlar elde edilmiş olması gerektiği idi.
Hem çevresel-sosyal-ekonomik üçgenindeki dengeyi tutturabilmek adına, hem de farklı tarım ürünleri ile ilgili projeleri seçebilmek adına, o dönem aşağıdaki şirketlerin projelerini seçmiştik. Üzülerek rehbere alamadığımız başka şirket projeleri de olmasına rağmen, hem sektörlerine örnek olabilmeleri, hem de başarılı olarak tamamlanmış (bir çoğu da ne güzel ki halen devam ediyor) olmaları açılarından çok değerli çalışmalara yer verebilmiş olduk. Rehberin içeriğinden tüm projelere ulaşabileceğiniz için aşağıda sadece şirket isimlerini ve proje isimlerini not ettim.
- ANADOLU EFES – Gelecek Tarımda
- ANADOLU ETAP – Misafir İşçi Çocukları Projesi – MİÇO
- BRİSA – Sevdamız Toprak, Yarınlarımız Ortak
- COCA-COLA – Geleceğin Tarımı Projesi
- İGSAŞ – Tarladan Sofraya
- NESTLE – Fıstığımız Bol Olsun
- PEPSICO – %100 Yerli Patates Tohumu
- PINAR – Sütümüzün Geleceği Bilinçli Ellerde
- SUNAR – Sürdürülebilir Ayçiçek Tarımı
- SÜTAŞ – Geleceği Düşünmemiz Çok Doğal
- ŞEKERBANK – Aile Çiftçiliği Bankacılığı
- TEKFEN HOLDİNG – Toros Çiftçi Uygulaması
- UNILEVER – The Greenlight Assessments
- ÜLKER – Sürdürülebilir Fındık Tarımı
- VODAFONE TÜRKİYE – Akıllı Köy